Gdyby nie suche fakty, stojące za historią Ireny Gut, można by wnosić, że film o niej samej ma na celu stworzenie cukierkowatej legendy, mdławej i mniej realistycznej niż sama o niej prawda. 6
„Teraz podaj deser.” - komenderuje niemiecki major Rugmer, u którego usługuje Irena Gut. Kobiecie oszczędzono pracy w fabryce ze względu na jej niemiecko brzmiące nazwisko. W Tarnopolu zimą 1940 roku trwa okupacja. Na oczach Ireny niemiecki żołnierz roztrzaskuje o bruk odebranego matce niemowlaka. Irena zostaje przeniesiona do szwalni, gdzie nadzoruje pracę kilkunastu Żydów. Wkrótce roznosi się wieść o ich przeniesieniu do getta. Irena ma dobre notowania u majora. Niebawem zostanie jego osobistą służącą. Willa oficera jest przestronna, znajduje się na ustroniu. Irena postanawia ukryć tu Żydów. Najciemniej wszak jest pod latarnią. Tego miejsca nikt nie odważy się skontrolować. Jeśli już do takiej wpadki dojdzie, major zasłoni je własnym autorytetem. Irena, choć niedawno widziała rzeź wykonaną na dziecku, uzna, że powinna podać deser do salonu, w którym major podejmuje elitę niemieckich oprawców.
„Nic nie słyszeć, nic nie mówić.” - zastrzega Shulz, który także został delegowany do obsługiwania niemieckich dowódców. Mężczyzna poniekąd zdaje sobie sprawę, że Irena pomaga Żydom. On sam jednak nie odważy się działać z otwartą przyłbicą. Chciałby zachować godność, ale unika ryzyka. Irena tymczasem umieszcza swoich „podopiecznych” w piwnicy willi majora. Teren z założenia eksterytorialny poddany zostaje obserwacji szmalcownika, który szantażuje Irenę. Dzięki podstępowi udaje się go wyeliminować. „Zostałam wychowana, by ciężko pracować.” - oznajmiła Niemcom tuż po ich wkroczeniu do Polski Irena. Kobieta działa żarliwie. Posłuszna deklaracja nie oznaczała jednak bezwarunkowego podporządkowania. Irena jest zapalczywą katoliczką, czułą na potwarz bliźniego. Dewizy Shulza nie podzieli.
Odgrzebanie zza kurtyny historii losów Ireny Gut będzie niekwestionowaną zasługą reżysersko - scenariuszowego tandemu Louise Archambault/Dan Gordon. Grupa sprawcza tego wydarzenia przywołała temat tyleż spektakularny, co potencjalnie widowiskowy. Rzecz w tym, że aby go wiarygodnie sportretować, należało się do zadania należycie i drobiazgowo przyłożyć. Twórcy filmu „Przysięga Ireny” potraktowali swoje zadanie w sposób wodewilowy. I tak heroiczny epizod okupacyjny został niejako zbanalizowany. Irena ukrywa Żydów w oficerskiej willi. Tam prowadzi z nimi debaty niczym odprawy w korporacji. Nieszczęśnicy wyglądają okazale, za każdym razem elegancko ubrani, utyci i tryskający energią. Wspólnie toczą dyskusje nad prolongatą własnej egzystencji, jakby prowadzili rozmowy w przedsiębiorstwie o optymalizacji jego zysku. Gdyby nie suche fakty, stojące za historią Ireny Gut, można by wnosić, że film o niej samej ma na celu stworzenie cukierkowatej legendy, mdławej i mniej realistycznej niż sama o niej prawda.
„Miała trwać 1000 lat, nie dotrwa do wiosny.” - powątpiewa w sens walki o Rzeszę major Rugemer. Wraz z upadkiem w nią wiary legnie też przekonanie o konieczności eliminacji Żydów. Irena wyjdzie z wojny poharatana emocjonalnie, mając jednak podniesione czoło. Uhonoruje ją post factum instytut Yad Vashem, Historia zacznie spłacać wobec kobiety zaciągnięte przedtem długi. „Nie zabił Hitler kolejnego żydowskiego dziecka, nie zabiję i ja.” - oznajmia Irena na wieść, iż jej „domownikom” przytrafiła się ciąża. W warunkach piwnicznych trudno urodzić dziecko. Irenie udało się dopomóc i w tym karkołomnym zadaniu. Bajkowy życiorys sprawiedliwej wśród narodów świata zbyt nieprawdopodobny jest do przełożenia na bliski prawdzie język obrazu. Sucha nota biograficzna więcej nam powie o zasługach Ireny Gut niż ufryzowany portret filmowy. Choć jego twórcom nie można odebrać inwencji i zapału w próbach jego barwnej reanimacji.
Dziękujemy za seans sieci Cinema City
